Dichter bij de grond

Ik heb een nieuwe fiets besteld. Het is ongelooflijk maar waar. Na drie jaar twijfel, uitstel, nachtmerries, dromen. Het is niet zomaar wat, en daarom ga ik jullie vermoeien met een lang en technisch verhaal. De laatste fiets kocht ik toen ik 17 was. Een Giant Expedition van 800 euro, uitgekozen op hierkunjesnelenmakkelijkeenfietskopen.nl. Het was een perfecte fiets. Hij deed het altijd, en ik kwam overal waar ik wilde komen. Tot mijn idee veranderde van waar ik wilde komen. Gravel, bospaadjes. Minder auto’s, meer avontuur. En dat kon de Giant niet.

Als je van het asfalt wilt, veranderen er twee dingen: je hebt dikkere banden nodig en je moet je fiets over obstakels tillen. Ik heb het nog een tijdje geprobeerd op de Giant, op gravelwegen in Litouwen en Schotland. In Finland op plankenpaden met moeras ernaast, of op zanderige bosbouwwegen. In het Reuzengebergte, op de grens met Polen en Tsjechië, waar asfaltwegen in keienpaden veranderden. En onderweg naar Praag lag er regelmatig een stapel boomstammen op het pad.

Het voelt misplaatst om een fiets door het bos te slepen. Wat een efficiënt vervoersmiddel was, wordt een onhandelbare last. Want ik ben wel een beetje sterk, maar ook klein, en een bepakte fiets weegt al gauw een derde van mijn lichaamsgewicht. Het beste kun je dan zo min mogelijk fiets hebben. Ik zou hem inruilen voor een rugzak als het niet het ultieme vrijheidsapparaat was. Maar het is nu eenmaal het ultieme vrijheidsapparaat, en daarom mocht er een nieuwe komen. Eentje met dikkere banden. En weinig gewicht.

Een nieuwe fiets
Ik wist precies wat ik niet wilde. Geen mountainbike, die zijn niet geschikt voor lange afstanden. Geen fatbike, je kunt dikke banden ook overdrijven. Geen logge, bomproof vakantiefiets, zoals van Santos en Idworx. Ik wil niet op monsterbanden door een woestijn, ultraraces in Kirgizië rijden, naar China fietsen of door wildstromende rivieren waden.

Wat ik wel wil, is genuanceerder. En waar nuance is, kan ik geen keuzes maken. Dus de nuance moest weg, of behapbaar worden. Het probleem was dat ik niks van fietsen wist. Wat is een offroadfiets eigenlijk? Wat hebben die wat mijn Giant niet heeft? Wat moet hij kunnen? En wat voor onderdelen horen daarbij? Binnen de kortste keren stelde ik het hele concept fiets ter discussie.

Zodra ik ging googlen verdwaalde ik in de banddiktes, shifters, brackets, SRAMs en Shimano’s. De helft van de tijd wist ik niet eens wat ik las. De andere helft van de tijd werd ik door trends tussen tubeless, naafdynamo’s, leren zadels, hydraulische remmen, 11-42/40T en 650B-wielen met 2.1-ers heen en weer geslingerd. Als je de helft van de termen in deze alinea niet begrijpt ben je ongeveer net zo ver als ik een paar weken geleden was. 

Vroeger was alles eenvoudiger. Ik zag iets leuks en betaalbaars, mijn vader zei dat het goed genoeg was, ik kocht het. Nu wilde ik het zelf begrijpen. Sommige mensen hoeven niet alles te weten. Die willen gewoon een fiets die lekker rijdt. Ik wil alles weten én een fiets die lekker rijdt. Dat was eerst frustrerend. En toen werd het het leukste van het hele nieuwefietskoopproces. Het koste me drie weken diepe studie, en je gelooft het niet, maar daarna bleek een fiets in de basis heel simpel:

• Een frame
• Met aandrijflijn (ketting en tandwielen)
• Remmen
• Wielen
• En een zadel en stuur

Het frame

Ook haalt hij de eeuwige discussie over het materiaal van het frame uit de emotionele sfeer. Mensen hebben heftige gevoelens bij materiaalkeuze. Titanium en carbon zijn decadent. Aluminium is saai. Steel is real. Voor offroadavontuur ‘moet’ je een stalen fiets. Stijf, schokbestendig, makkelijk te repareren, maar vooral heel erg awesome. Dus worden er bijna alleen maar stalen fietsen gemaakt. En ze zijn awesome, echt waar. Ik heb slapeloze nachten van het esthetisch genot. Maar ze zijn ook vaak zwaarder. En voor iemand die klein is, en niet zo hard gaat, is dat verhaal over stijfheid en schokbestendigheid een beetje geneuzel in de marge.

In de aluminiumhoek kwam er veel voorbij dat het net niet was. De Kona Rove Al was niet bijzonder licht en had niet de framegeometrie die ik zocht. De Salsa Journeyman leek ideaal, maar toen ik hem zag op de Fiets- en Wandelbeurs vond ik hem niet meer zo mooi. De Bombtrack Hook EXT kwam pas later in beeld maar vond ik te duur voor de specs & looks. 

De juiste maat
De theoretische kennis over framegeomterie was leuk en nuttig, maar ik kon het nog steeds niet naar de praktijk vertalen. Een frame moet passen en lekker rijden. Het probleem met de offroadfietsen die ik cool vind, is dat je ze in Nederland nauwelijks kunt testrijden. Daarom investeerde ik een deel van het nieuwefietsbudget in een fietsmeting. Ik wilde uitzoeken welke positie het beste bij mijn rugproblemen past, en welke maat en type fiets daar dan bij hoort.

Bij vorige metingen werd ik zo goed mogelijk op mijn eigen Giant gezet, met alle beperkingen die daar bij horen. Nu begonnen we bij nul en zochten we vanuit daar naar de ideale positie. Daarna bouwden we een paar fietsen na die ik had uitgezocht. Er kwamen plakkers, camera’s, rolmaten, het oog van de bewegingswetenschapper en een zadeldrukmeting aan te pas. Tot mijn grote verbazing kreeg ik een racestuur in mijn handen die ik niet meer wilde loslaten. En werd een leren zadel me afgeraden.

De aandrijflijn
Ik wist direct dat ik een ketting en tandwielen wilde, en geen riem. Het wordt populairder om met een riem te rijden. Die heeft geen olie en geen onderhoud nodig, en geeft geen gedoe met afstellen. Maar een ketting en tandwielen zijn gewoon cool, en goedkoper en makkelijker zelf te repareren.

Op bikepacking.com las ik over de ideale cassette en crank. Ik snapte er niks van. Op mijn vakantiefiets zitten drie tandwielen voor en een kleine cassette achter. Hier ging het ineens naar één tandwiel voor en een grote cassette achter. Hoe werkte die combinatie? Wat zat er op de Giant? En wat voor bereik had ik nodig om comfortabel te fietsen? Als je het eenmaal weet, is het zo vanzelfsprekend: het aantal tandjes op het blad bepaalt hoe zwaar of licht je trapt. Dus ging ik tandjes tellen. En knutselde ik mijn eigen excelsheet om het bereik van verschillende combinaties van voor- en achterbladen te berekenen.

De remmen
Het enige dat ik van remmen wist, is dat ik altijd te laat ben met het vervangen van de blokjes. Nu moest ik kiezen tussen de oude vertrouwde V-brakes, hydraulische en mechanische schijfremmen. Ik had nog nooit een schijfrem van dichtbij gezien.

Mijn vader demonstreerde zijn hydraulische remmen, zodat ik daar voorgoed van genezen was. Minimaal knijpen, maximaal stilstaan. Mooie techniek, maar het kan een hoop gedoe geven met olie en ontluchting. Voor mountainbiken is dat niet zo erg, maar als je langere tijd onderweg bent is het niet ideaal. V-brakes zag ik bij offroadrijden niet meer terug, zodat ik vanzelf bij de mechanische schijfremmen uitkwam. Die zijn nauwelijks te koop, op drie typen na die ik steeds weer in de bouwspecificaties zag: TRP Spyre, SRAM Avid BB7 en SRAM Avid BB5.

De wielen
De Giant heeft 28″ wielen, net als een stadsfiets. Mountainbikes hebben vaak 29″. Vakantiefietsen hadden vroeger 26″. Bikepackingfietsen gaan naar 27,5″ of 650B. In combinatie met verschillende typen banden voelen die allemaal anders, of hetzelfde. Het is alsof je een nieuwe telefoon koopt en er achter komt dat mini-USB niet zo rechttoe rechtaan is als je dacht. En ook hier wordt er weer een hoop in de marge geneuzeld over snelheid, wendbaarheid en schokabsorptie. Het enige dat ik niet wil, is 29″, want die zijn groot, en ik ben klein, alsof je een rugzak van 60L op een brugklasser hangt. Gelukkig kan onder 29″ frames ook vrijwel altijd 27,5″ of 650B.

De banden doen een hoop. Voor asfalt is een glad profiel fijn. Dikte maakt dan niet eens zo heel veel uit. Op dunne racebandjes ga je hard, maar mijn toerfiets komt daar hoe dan ook nooit in de buurt. Het verschil in rolweerstand tussen de 38 mm die ik nu heb en de 48 mm waar ik naartoe ga is minimaal. Op gravel zijn noppen fijn voor de grip. Laten slimme fabrikanten die twee nou gecombineerd hebben tot een glad middenprofiel met noppen aan de zijkant, zodat je asfalt en weg zonder moeite kunt afwisselen. Zij weten precies wat wij willen (of willen wij wat zij ons aanbieden?).

Een zadel en een stuur
Je zou ze bijna vergeten. Het was al die tijd zo logisch: ik ben geen wielrenner, dus ik fiets met een recht stuur. Nu heb ik een fiets met racestuur besteld. Is er iets mis gegaan? Geen idee. Misschien vind ik het op de lange termijn wel verschrikkelijk. Op de korte termijn was ik snel verkocht. Het reed gewoon lekker. Geen technische onderbouwing hier. Behalve dat de man van de fietsmeting vond dat de verschillende posities die je op een racestuur kunt aannemen beter bij mijn rugproblemen passen. Helemaal racestuur is het trouwens niet, racesturen voor offroadrijden zijn breder, met een minder scherpe bocht, zodat de boel wat gecontroleerder rijdt.

Alleen een zadel kiezen lukt maar niet. Ik heb er het afgelopen jaar vier getest. Steeds weer zeggen mensen dat ik een hard zadel moet. Wat die mensen niet zien, is dat mijn ruggengraat in een soort wokkel om zijn eigen as is gedraaid waardoor er nul demping in zit. Op een hard zadel gaat mijn hele lichaam pijn doen. Wat wel werkt, heb ik nog niet gevonden. Ik experimenteer met gelzadels, vering, regelmatig afstappen en een stukje lopen.

Subjectieve dingen
Het was goed om de technische mysteries uit de weg te ruimen. Er bleven een paar frames over met een acceptabel gewicht, voor acceptabele kosten en met genoeg ruimte voor dikke banden. Een mix van offroad tanks (60 mm banden), gravelracers, esthetisch genot, betaalbaar aluminium en fancy titanium:

	Sonder Camino Al	Sonder Camino Ti	Bombtrack Beyond 1	Genesis Vagabond
Materiaal	aluminium	titanium	staal	staal
Max. banden	27.5 x 47 mm	27.5 x 48 mm	27.5/29 x 53 mm	27.5/29 x 53 mm
Gewicht frame	2740 g	2280 g	3945 g	3920 g
Gewicht fiets	10.5 kg	10.0 kg	12.5 kg	12.3 kg
Prijs fiets	€1,150	€2,380	€2,100	€1,300
Prijs frame	€345	€1,440	€865	€510

Nu ging het om wat ik leuk vind. Dat is zo subjectief als wat, en dat was precies waar ik met die hele technische zoektocht heen wilde. Want zo lang als ik kan twijfelen over objectieve keuzes, zo snel en haarfijn weet ik wat wel en niet goed voelt. De Genesis scoorde maximale opwindingspunten. Waarom? Omdat hij Genesis heet. En ik dacht: hoe cool is het om op Genesis door Schotland te rijden en Selling England by the pound te zingen? Nee, niemand snapt hoe cool dat is. Dat geeft niet. Het gaat er om dat ik er zingend op rond zou rijden.

De keuze
Maar Genesis sneuvelde in de strijd om het laagste gewicht. Dat had ik kunnen weten. Gewicht wint altijd, zolang de prijs redelijk blijft. Ik zou er spijt van krijgen als ik een te zware fiets kocht. Voor sommige mensen is grammenjagen geneuzel in de marge, maar voor mij maakt juist dat veel uit. Als ik de fiets de trap op moet slepen. Of over een wandelbrug. Of in de trein. Of als die vervelende blessures van de afgelopen twee jaar weer erger worden. Dus betaal ik een paar honderd euro meer voor deze, de Sonder Camino Ti:

Het was precies wat ik zocht. De bandenmaat is niet extreem (max. 48 mm), maar ik ga toch niet hard-core mountainbiken. Ik vind hem mooi en spannend. Hij doet me denken aan lavavelden in IJsland, zwarte gravel in de Highlands en het grijze stof van de Finse bospaden. Omdat ik hem daar projecteer, natuurlijk, maar zo werkt subjectiviteit.

En de Giant? Die gaat nog honderd jaar mee als stadsfiets en incidentele vakantiefiets.