Er zit veel wijsheid in onder een boom zitten en je favoriete boek lezen. Natuurlijk, er moet eten op tafel, een carrière worden uitgestippeld, de afwas van drie dagen wordt ongeduldig. Maar dat betekent allemaal niets als je niet weet waar je voor op aarde bent. Daarom ben ik weer in het bos, waar de herfstzon de met bladeren bezaaide grond vult en de kou om mijn oren waait.
Eerder deze week was ik nog somber. Het voelde alsof alles wat ik deed een zinloze onderneming is. Het schrijven, het buitenleven, het vrij zijn voor een jaar. Alsof de richting eruit was. Alsof niets wat ik doe een verschil maakt.
‘Dat is niet waar,’ zei Erik.
‘Dat weet ik,’ zei ik.
Ik weet alles, maar ik voelde het niet meer.
Daarom ben ik in het bos. Daar voel ik het weer: de diepte achter de gewone wereld, het aardse onder ons bestaan. De maatschappelijke ladder zinkt er direct in weg. Succes wordt een leeg begrip. En dat is goed, want er komt iets beters voor in de plaats: zin. Zin om iets moois van het leven te maken.
Zittend op een tak, mijn rug tegen een boom, lees ik de ‘onbeschaafde’ (uncivilised) poëzie van Dark Mountain.
“We will celebrate writing and art which is grounded in a sense of place and of time (…)
Kingsnorth, P. & Hine, D. (2009). Uncivilisation: The Dark Mountain Manifesto; The Dark Mountain Project Ltd., Oxford, England.
Our words will be elemental. We write with dirt under our fingernails.”
Schrijven met modder onder je nagels, dat is mooi. De sparren om me heen kraken in de wind, een natte paddenstoel staat dicht tegen de bosbodem weg te rotten.
Wat je hier doet heeft zin, dat is de titel van het boek waar ik al een tijdje aan werk. Het gaat over het continue conflict tussen verlangen en nihilisme: hier wil ik zijn, maar waarom zou ik? Het gaat ook over de herinnering aan iets groters, en hoe je die herinnering levendig houdt, omdat het grote steeds weer neigt op te lossen in de kleinigheden van alledag.
Daarom schrijf ik een variatie op een gedicht van Wendell Berry’s How to be a Poet (to remind myself) – om mezelf te herinneren:
How to be a Poet
variatie op Wendell Berry (1998)
Ga het bos in.
Volg een spoor dat tot de verbeelding spreekt.
Je moet je herinneren hoeveel stemmen er zijn -
niet alleen de jouwe - die
er toe doen. Dat het menselijke
ergens ophoudt en overvloeit
in de levens van anderen -
bomen, meikevers, een steen
langs de rivier.
Wie in een bos alleen stilte hoort
mist de essentie.
Ga op de vochtige aarde zitten.
Luister naar de woordeloze
gedachten die als vanzelf
komen. Schrijf
niet alleen over natuur:
hoe de wind brulde, hoe friszoet
de zomer rook en andere clichés.
Ze is geen schilderij en
ook geen dierentuin.
Ze is een levend superwezen dat
spreekt.
Luister met open ogen.
Een dichter heeft weinig nodig:
een six-pack plastic pennen
de gekte van de wereld
de diepe aarde
De basale dingen die
woorden van betekenis geven.
Wendell Berry schreef het gedicht How to be a Poet (The Selected Poems of Wendell Berry; 1998). Het gaat niet alleen over poëzie maar over de kunst van het menszijn. Ik schreef mijn eigen interpretatie in Dovrefjell, Noorwegen en in de bossen rond Renkum.