Dichter bij de grond

Ik zit in zo’n periode waarin ik genoeg heb van alles wat op social media lijkt. Ik heb Facebook afgesloten, Instagram van mijn telefoon gehaald en ben gestopt met Youtube-vlogs doorklikken. Aan TikTok begin ik niet eens, veel te verslavend. De gesponsorde posts, de digitale bubbels vol fantasieloos kopieergedrag en de overspannen influencer-cultuur maken me cynisch en gefrustreerd.

Het enige waar ik wel zin in heb, is bloggen. Strikt genomen ook een sociaal medium, maar wel een oudje. Traag, niet superinteractief. Dat is waar ik behoefte aan heb. Een plek om te schrijven en wat van mezelf kwijt te kunnen.

Hoezo is bloggen anders?

Ik ben al twee weken in de tekstverwerker mijn afscheid van social media aan het verwerken. Het begon met een lange rant tegen sneue ego’s en slinkse marketingtrucs. Halverwege het verhaal realiseerde ik me dat ik vooral boos was op een wereld waar ik niet in pas. In een poging om het meer bij mezelf te houden, schreef ik de hele tekst om naar de manier waarop social media mijn innerlijk weten en creativiteit ondermijnt – iets waar ik na jaren van coaching en natuurretraites in de offline wereld geen last meer van heb. Maar dat was een wel heel zelfverheerlijkend succesverhaal en is ook niet helemaal waar.

Zo werkt bloggen voor mij. Ik schrijf. Kom erachter dat wat ik schrijf niet klopt, dat er nog wat onder zit. Herschrijf. Ontdek weer iets nieuws. Herschrijf opnieuw. En dat een keer of tien tot ik het gevoel heb dat het goed is. Tegen die tijd heb ik een gedachte of gebeurtenis tot op de draad doorvoeld.

Op Instagram gebeurt dat niet. Daar wordt content gecreëerd – whatever that may be. In elk geval is het visueel, snel en actueel. En dat zijn drie begrippen waarvoor ik niet in de wieg ben gelegd.

Maar dat is niet de kern.

De kern 1

Social media maakt me onzeker. Dat is moeilijker toe te geven dan ik had verwacht. Want ik geloof graag dat ik mijn leven niet door social media laat leiden, dat ik sterker en verlichter ben dan dat. Maar helaas.

Likes en volgers doen me niet zoveel. Waar ik wel gevoelig voor ben, zijn de succesverhalen van anderen. Hoe meer ik door mijn feed scroll, hoe meer ik het idee krijg dat ik niet interessant genoeg ben. Ik weet dat social mediaberichten eenzijdig en geromantiseerd zijn, maar dat verandert niets aan het gevoel. Wat blijft hangen is de vervelende overtuiging dat er iets mist in mijn leven en een ander mijn geniale gedachten altijd voor is.

De dingen die ik schrijf en de avonturen die ik onderneem lijken daardoor al snel te min. Want alles is al een keer gedaan en anderen doen het altijd beter. Dat het schrijven of buitenleven op zich voldoening geeft, is niet voldoende meer. Alleen als het origineel is, is het de moeite waard.

De kern 2

Ik heb de onhoudbare behoefte om altijd in alles origineel te zijn, waarschijnlijk uit angst dat ik anders niet bijzonder genoeg ben en door niemand bewonderd word. Dat leidt soms tot leuke dingen maar is meestal onmogelijk. Want niemand is altijd origineel.

Wat ik wel ontdek, en wat me dus steeds meer tegenstaat, is dat social media de plaats is waar mijn geest het minst origineel is. Om eigenzinnig te zijn heb je de ruimte nodig om je eigen gedachten te vormen. De termen influencer en marketing geven al aan dat er op social media alles aan wordt gedaan om dat gedachtenproces te beïnvloeden (sorry, toch nog een rant hierover).

Wendell Berry waarschuwt zichzelf hiervoor in zijn gedicht ‘How to be a poet’:

Make a place to sit down.
Sit down. Be quiet. (…)

Breathe with unconditional breath
the unconditioned air.
Shun electric wire.
Communicate slowly. Live
a three-dimensioned life;
stay away from screens.
Stay away from anything
that obscures the place it is in.
(…)

Het herinnert me eraan dat ik geen inspiratieloze kopie van het internetbrein mag worden.

De kern 3

Maar ik wil ook niet overdrijven. Social media is niet de as van het kwaad. Het is een vernuftig stuk gereedschap waar je gedoseerd mee om moet gaan. De kurk waar het medium op draait is de fundamenteel menselijke behoefte om gezien te worden en zich met anderen te verbinden – een behoefte die in het dynamische leven van de moderne wereldburger nou eenmaal vaak online wordt bevredigd.

Ik heb het internet niet nodig omdat ik zwak ben maar omdat de wereld op dit moment zo is ingericht. Je zou het bijna natuurlijk kunnen noemen. Mijn sociale leven is nog niet bezonken, ik ben net verhuisd, maak nieuwe contacten, vind oude vrienden terug in mijn nieuwe woonomgeving. En als ik mijn schrijfwerk wil delen – en dat is wat ik het liefste wil – is er geen betere of effectievere manier dan social media te gebruiken.

Tegelijkertijd richt ik mijn leven zo in dat ik nooit te afhankelijk wordt van de online werkelijkheid.

Toch nog een status update

Wat er toe doet is dat ik een warm gevoel krijg bij dat gedicht van Wendell Berry. Ik heb geleerd om naar warme gevoelens te luisteren. Daarom heb ik mijn social mediakanalen in slaapstand gezet op dezelfde manier als ik mijn telefoon op reis wekenlang in vliegtuigstand zet: sorry, niet bereikbaar.

Er zal een moment komen waarop ik weer warme gevoelens bij social media krijg. Tot die tijd herontdek ik de schoonheid van het offline leven: huis bouwen, boeken lezen, zangles, creatief schrijven. Allemaal dingen die voorheen een status update waard waren maar die nu alleen een plaats hebben in de laatste regels van mijn blog.