Dichter bij de grond

Nederland. Waar de wandelaars op het fietspad lopen en fietsers over de wandelpaden scheuren. Er lag al jaren een routebeschrijving van het Roots Natuurpad in mijn kast. Een langeafstandswandeling van 459 km ‘over onverharde paden en trage wegen’. Het klonk magisch, zoveel natuur in eigen land. En omdat ik er niet aan toe kwam om hem te wandelen, ging ik fietsen. Met een waterige winterzon zette Erik me af aan de Eems voor een solotochtje naar het zuiden.

Dagenlang was ik bezig geweest om de route te bewerken. Want ik wilde geen wandelaars in de weg fietsen en ook niet lomp door kwetsbare natuur crossen. Het compromis was een route over brede boswegen, mountainbiketrails en zo’n 33% fietspaden, klinkers en asfalt. Geen mountainbikeroute, maar een onverharde fietsroute die mijn bikepackingverlangens dicht bij huis moest bevredigen. De test was of ik nou een goede combinatie van fietsbaarheid en het echte offroadgevoel te pakken had.

Het voelde in ieder geval als een avontuur, want het was takkenkoud. Bevroren slootjes, bevroren moddersporen, gevoelloze tenen. De eerste nacht wilde ik per se op een natuurkampeerterrein van Staatsbosbeheer bivakkeren. Ik dacht dat ik de enige zou zijn, maar de camping was bijna volgeboekt. De tentkampeerders verzamelden zich rond de vuurplaats, want daarbuiten vroren je extremiteiten eraf. Vanwege gewichtsbesparing had ik mijn dikke winterslaapzak thuisgelaten. Sukkel. Als ik van een invoelende medekampeerder geen wollen deken had gekregen, was het epische avontuur in een klein drama geëindigd (of had ik in het verwarmde toiletgebouw geslapen).

Noord-Nederland verraste me. Het Schildmeer, Vijftig Bunder, de Gasterse Duinen, Hooghalen en Hijkerzand. Nee, ik had er ook nog nooit van gehoord. Maar de uitzichten waren eindeloos en ik kwam de hele dag vrijwel niemand tegen. In Groningen fietste ik nog veel over dijkjes. In Drenthe over brede zandwegen en paadjes, met hier en daar stukken heide.

Daarna Overijssel. Veel landbouwgrond met plukken bos, de Overijsselse Vecht en de IJssel. Het was zondag en er was één of andere glühwein-alpenhoorntocht aan de gang. Ik fietste langs hordes goedgemutste wandelaars over een breed zandpad. Bij een stuw in de IJssel maakte ik wat sfeerplaatjes van mijn fiets. ‘Dit is de mooiste plek op je hele route,’ zei een voorbijganger. Hij kon wel eens gelijk hebben.

Iedereen weet dat Nederland een versnipperd land is waar ongerepte natuur niet bestaat. Door onverhard te fietsen, voelde ik pas hoe waar dat is. Ik was kleine groene postzegels aan elkaar aan het knopen met asfaltwegen. Een halfuurtje heide. Asfalt. Een uurtje bos. Asfalt. Een slingerend dijkje. Asfalt. Een kwartiertje over een landweg. Asfalt. Zo ging het door. De landschapstypen wisselden elkaar snel af, maar ze kwamen steeds weer terug, waardoor er in grote lijnen toch ook weer weinig variatie was: bos, heide, grasland, akkers, dijken.

Toch was ik onder de indruk. Onverhard rijden voelt als jaren teruggaan in de tijd, onderweg zijn naar niemandsland, of proberen daar vandaan te komen. Waar ik woon, in de polders van Noord- en Zuid-Holland, zijn onverharde paden er bijna niet. En in de rest van Nederland had ik er weinig van gezien, omdat ik een jaar geleden nog geen fiets had waarmee dit soort dingen leuk zijn. Offroad is speelser dan asfalt, zwaarder, langzamer, je moet wat beter opletten waar je rijdt, en daardoor ben ik meer in het moment.

Wat ik ook leuk vond, is dat de route Nederland doorkruist. Je kunt wel ruim honderd kilometer aaneengesloten offroad fietsen in ons land, maar vaak maak je dan rondjes binnen één of aaneengeschakelde natuurgebieden. De 66% offroad in deze route lijkt niet veel, maar dat is het wel als je door vijf provincies van noord naar zuid rijdt.

De Veluwe is een uitzondering op het postzegelfietsen. Het was de enige plek waar ik uren in een rechte lijn naar het zuiden kon gaan over brede boswegen. Er snijden wat N-wegen en een A1 doorheen. Er staan sfeerloze hotels en van die fijne pannenkoekenhuizen. De Veluwe kan heel suf zijn. Maar het is nog een soort van eenheid, en daarom is het de moeite van het beschermen waard.

Na vier dagen fietsen was het oudjaarsdag, geen relaxt moment om onderweg te zijn. Ik had een trekkershut geboekt waar Erik een nacht kwam logeren. Pas daar merkte ik hoe gesloopt ik was. Ik had vanaf het begin van de tocht keelpijn, sliep twaalf uur per nacht, at nauwelijks terwijl ik elke dag 60 tot 85 km fietste. Ik dacht dat het door een gebrek aan fietsmojo in combinatie met de kou kwam. Maar misschien was ik gewoon ziek. Om elf uur ‘s avonds lagen we te slapen, en toen we de volgende ochtend wakker werden, was zomaar het nieuwe jaar begonnen.

Na het offroadgevoel van Noord-Nederland en de Veluwe, vond ik de route door Gelderland en Brabant een beetje saai. De polders tussen de Nederrijn en de Waal zijn niet zo spannend. En Noord-Brabant heeft veel offroadpotentie, maar ik reed door woonwijken, langs drukke wegen en over een industrieterrein langs de Zuid Willemsvaart. Het laatste stuk, over de Campinaheide en door de Oisterwijkse bossen was weer mooi, maar hier hangen ‘verboden voor fietsen’-bordjes bij alle zandpaden. Ik ga dit deel nog eens aanpassen en overdoen, om er wat uitdagends voor de fiets van te maken.

Ik was er een week echt uit. De kerst, werk, Randstad en al die dingen die bij het dagelijks leven horen, waren snel naar de achtergrond verdwenen. Fietsen was weer het nieuwe normaal, en toen mijn lichaam dat accepteerde, ging het steeds lekkerder. De laatste dag vertrok ik in het donker en reed vrijwel non-stop zes uur achter elkaar om voor de avondspits de trein te halen. Ik heb me tijden niet zo sterk gevoeld.

Het echte offroadavontuur zal ik in Nederland niet vinden. Maar het is zo simpel, dicht bij huis en toch buiten. Dat maakt het aantrekkelijk. Ik ben enthousiast geworden om Nederland weer op een nieuwe manier te gaan ontdekken.