Dichter bij de grond

Een half jaar terug kochten we barefootschoenen. Ik twijfelde daar lang over. Aan de ene kant wilde ik alle geclaimde gezondheidsvoordelen wel eens uitproberen. Door een verdraaiing van mijn wervelkolom heb ik al pijn bij de simpelste bewegingen. Misschien was dit een oplossing? Aan de andere kant vond ik het commerciële onzin. Hoezo dure schoenen kopen die je het gevoel geven dat je op blote voeten loopt terwijl je ook gewoon op blote voeten kunt lopen? Maar na wat denk- en leeswerk realiseerde ik me dat onze leefomgeving niet (meer) zo geschikt is om op blote voeten te lopen. Te hard, te koud, teveel glas, spijkers en andere rotzooi. We fietsten naar de barefootwinkel en kochten beide dezelfde schoenen – de keuze in wandelschoenen was niet reuze. Na een half jaar unisex over straat en door het bos te zijn gegaan onderwierpen we ze aan een ultieme test in de Noorse bergen.

Problemen Uitdagingen

Vanwege een verdraaiing van mijn ruggengraat (lumbale scoliose) sta ik altijd uit het lood. In mijn pubertijd moest ik een medisch korset dragen om niet nog schever te groeien en spierversterkende oefeningen doen. Maar ik heb nog altijd allerlei vervelende klachten, zoals pijn in mijn heupen, knieën en voeten.

Het lijkt of ik heel fit ben, maar lange afstanden fietsen en wandelen gaat nooit zonder pijn. Langer dan een uur achter de computer zitten is ook een klein drama. Na veel fysio, bewegingsartsen, chiropractie en yoga wilde ik de minimalistische trend eens proberen: barefoot wandelen.

Erik zocht gewoon schoenen die lekker zitten. Hij heeft altijd moeite gehad om passende schoenen voor zijn grote voeten te vinden waarop hij geen blaren en eeltknobbels krijgt.

Het liefst zouden we één paar schoenen hebben waar je alles op kunt doen. Dus fietsen, wandelen, naar kantoor gaan en oliebollen eten. Tot voor kort deed ik dat allemaal op All Stars en Erik op trailrunners.

Gezondheidsbeloftes

Dit is het idee achter barefootschoene:

1. Moderne schoenen zijn doorgaans rotzooi. Ze geven steun en comfort om te compenseren voor allerlei gezondheidskwalen die ontstaan wanneer je teveel stil zit en teveel over vlakke, verharde terreinen loopt. Ze maken je voeten zwak en zorgen voor een onnatuurlijke houding waarbij de tenen (bedoeld om je te stabiliseren) dicht op elkaar worden gedrukt (want dat staat chiquer), de enkel wordt gefixeerd en de hiel te hoog boven de grond staat doordat vrijwel alle schoenen (ook sneakers en bergschoenen) een hak hebben. De fysieke klachten die dit oplevert worden gecompenseerd met zooltjes en allerlei orthopedische aanpassingen die niet per se helpen en soms weer voor nieuwe problemen zorgen.
2. Sommige mensen hebben veel baat bij orthopedische schoenen en andere medische aanpassingen. Niet ieder lichaam is hetzelfde, dus werken barefootschoenen ook niet voor iedereen. Toch hebben de meeste mensen meer baat bij sterke voeten dan bij speciale schoenen. Door de basis van je lichaam te trainen, wordt je hele lichaam fitter.
3. Barefootschoenen zijn bedoeld om je natuurlijke lichaamshouding en spierkracht te verbeteren maar ook nog een zekere mate van bescherming te bieden. Ze hebben een flexibele zool, geen hak, weinig steun en veel ruimte voor de tenen. Maar wacht even, is dat dan ook geen speciale, misschien wel orthopedische schoen? In zekere zin wel, er zit in ieder geval heel wat onderzoek achter en techniek in, alleen blijven ze veel dichter bij de basis van de voet.

Side note: op slippers lopen (ik heb het hier over instappers en teenslippers) schijnt niet de oplossing te zijn, ook al komt dat erg bij blote voeten in de buurt. De beweging die je voet moet maken om de slipper aan je voet te houden zorgt voor een onnatuurlijk soort verkramping in je tenen. Sandalen (met enkelband) zijn wel geschikt.

Training

Je kunt niet van de een op de andere dag op barefootschoenen gaan lopen. Je spieren moeten langzaam wennen aan hun nieuwe functie en sterker worden. Voor wie de hele wetenschappelijke onderbouwing wil, inclusief trainingsschema: ik kocht Whole Body Barefoot, een boek van Katy Bowman om me voor te bereiden.

Twee weken lang (of kort) deed ik de oefeningen uit het boek. Ik merkte dat die zo makkelijk gingen dat ik concludeerde dat ik misschien al fit genoeg was. De eerste week op barefootschoenen merkten we wel beide duidelijk verschil. Na een uur wandelen in het park hadden we spierpijn, vooral rond onze voetzool en in onze kuiten. ‘s Avonds in bed voelden we het nog steeds.

Wat direct opviel, is hoe lekker de schoenen zitten. Het is alsof je de hele dag op pantoffels loopt, zacht en licht. Na die week deden we ze niet meer uit en droegen we ze overal: naar kantoor, in het bos en in en om het huis. Alleen niet op langere fietstochten, daar werkt een stijve zool beter dan een flexibele. Bij langere wandelingen voelden we onze spieren wel weer, maar ook dat wende snel.

Wandelen met rugzak

In augustus wandelde ik voor het eerst met een volle rugzak op barefootschoenen, met daarin de tent, slaapzak en kleding. De route was vrij vlak met deels asfalt en deels bospaadjes. Asfalt wandelen was zwaar. Nu is dat altijd zwaar, asfalt is veel te hard waardoor je snel vermoeide voeten krijgt. Op barefootschoenen voel je dat allemaal nog wat beter vanwege de weinige demping in de zool. Ik kreeg pijn in mijn knie en heup – de gebruikelijke zwakke plekken en twijfelde of de schoenen voor dit zware werk dan wel geschikt waren.

Wandelen in de bergen

In oktober van dit jaar gingen we naar Noorwegen. We beklommen bergen, sjouwden door zompig moeras en liepen door de sneeuw. De test was hier niet meer alleen of de schoenen lekker liepen, maar ook of ze droog en warm genoeg waren op meerdaagse tochten.

Waren onze schoenen geschikt voor dit zware werk? Het simpele antwoord is: ja. Niet een beetje geschikt maar heel erg geschikt.

We hebben nog nooit zo comfortabel en licht gelopen. Blijkbaar waren onze voeten en enkels sterk genoeg om het zonder extra steun te doen. Het grote verschil met bergschoenen was dat we aan het einde van de dag geen pijnlijke voeten hadden. Vaak lig je na het wandelen in je slaapzak je voeten en kuiten te strekken omdat die stram zijn. Dat hadden we nu niet. Ook blaren bleven weg. Verder merkten we dat we meer grip hadden. Door de dunne zool voelden we goed wat er onder onze voeten lag. Het was ook alsof onze voet zich meer om het terrein heen vouwde. We ‘grepen’ rotsen vast met onze sterker geworden tenen.

De pijn die ik in Nederland nog had bij wandelen met bepakking was weg. Ik vermoed dat dat meer kwam door de afwisseling van stijgen en dalen op verschillende typen ondergrond dan door de schoenen. Toen we na een afdaling weer acht kilometer over een asfaltweg moesten lopen, kwam de pijn direct terug.

Na drie dagen intensief wandelen (+20 km per dag) kreeg ik toch een blessure. Op het knikpunt bij de tenen drukte de schoen teveel op mijn grote teen. Ik had daar alleen links last van, mijn zwakke kant. Om de druk te ontlasten, ging ik anders lopen waardoor ik weer op andere plekken pijn kreeg. Zodra ik stopte met wandelen, waren de klachten weg. Ook nu we thuis zijn en wat minder intensief wandelen, heb ik er geen last meer van.

Wandelen in de sneeuw

Tijdens onze tocht wandelden we zo’n vier uur in enkeldiepe sneeuw. Onderaan de bergpas, vlak voor we een gravelweg bereikten, werden we ook nog op een sneeuwmoeras getrakteerd. Omdat onze schoenen van leer zijn, blijven ze lang droog. Maar tegen zoveel sneeuw en ijswater waren ze niet opgewassen. Aan het einde van de tocht waren ze doorweekt. We droegen beide dikke wollen sokken waardoor we dat niet echt doorhadden. Pas toen ik mijn schoenen in de hut uittrok, voelde ik hoe nat ze waren. Zolang we liepen, had ik ook geen moment koude voeten. De theorie is dat barefoot wandelen de doorbloeding van de voeten verbetert waardoor je het minder snel koud hebt. Erik had wel koude voeten. Hij moest zich aanpassen aan mijn tempo waardoor hij sowieso afkoelde.

Als ik meerdere dagen de sneeuw in zou gaan, zou ik deze schoenen niet aantrekken. Daarvoor zijn ze uiteindelijk niet warm en niet waterdicht genoeg. Ik zou dan mijn gevoerde winterwandelschoenen weer uit de kast halen. Maar dat is dus alleen voor echt extreme condities. Tijdens deze toch al behoorlijk gure bergtocht was het prima. Van lichtgewicht backpackingforums ken ik ook verschillende mensen die jaarrond op trailrunners en barefootschoenen wandelen, ook in diepe sneeuw. Ik betwijfel wel of ze werken in combinatie met sneeuwrackets en stijgijzers. Denk dat het niet ideaal is.

Is dit het nou?

Op All Stars en trailrunningschoenen liepen we altijd prima. Het belangrijkste – voor ons – is dat een schoen licht en flexibel is. Deze schoenen zitten wel echt lekkerder dan wat we ooit gedragen hebben. Ze zijn ook warmer, worden minder snel nat en zijn duurzamer in de zin dat ze langer meegaan. Maar dat geldt dus voor deze specifieke schoen. Het is lastig te zeggen dat barefootschoenen in het algemeen beter passen dan niet-barefootschoenen.

Het is ook lastig te zeggen of barefootschoenen alle fysieke problemen oplossen. Voor Erik is het echt een uitkomst, die heeft nog nooit schoenen gehad waar hij direct ontspannen op kon lopen. Voor mij is het vooral belangrijk om schoenen zonder hak te hebben. Het is leuk om te merken dat dit werkt, maar ik heb ook andere, niet-barefootschoenen gehad die werkten. Verder zijn er geen medische wonderen gebeurd. Ik heb nog steeds last van mijn fysieke beperkingen. Het is niet erger geworden, maar ook niet merkbaar minder. Als ik langer dan een week zou wandelen, zou ik toch twijfelen over andere schoenen vanwege die druk op mijn teen. Ik ben benieuwd of ik daar op een volgende tocht weer last van krijg.

De korte samenvatting is: de perfecte schoen bestaat niet, maar dit loopt fantastisch en we vinden ze mooi. Voor ons is dat genoeg om er heel enthousiast over te zijn. Als ze deze nog zouden maken, zouden we ze blijven kopen.

Praktische details

Wij kochten Joe Nimble Wandertoes. Deze schoenen worden niet meer gemaakt. De opvolger is de Joe Nimble Wandertoes 2.0 die technisch beter zou zijn maar er vanwege de grijze zool (in onze ogen) lelijk uitziet. Ik heb Joe Nimble gemaild (en met mij vele anderen) of ze alsjeblieft de Originals weer willen maken.

Lees ook dit artikel over natuurlijk bewegen