Dichter bij de grond

De vezel van de brandnetel wordt al eeuwen gebruikt om kleding te maken, net zoals dat met vlas en hennep gebeurt. Het is sterk, erg zacht en ademt beter dan zijde. De oudst gevonden kledingresten van brandnetel komen uit de Bronstijd en tot de Tweede Wereldoorlog werd het in Europa nog industrieel geproduceerd. Helaas wordt er vandaag de dag weinig van brandnetel gemaakt omdat katoen en synthetische vezels (veel) goedkoper zijn, ook al zijn deze zeer vervuilend. De kennis rondom de productie van brandnetelgarens raakte daarmee verloren.

Om van brandnetel een zijdezachte stof te maken, moet je een lang bewerkingsproces door. Als je zelf wilt experimenteren met brandnetel, kun je beginnen met een touw te draaien (twijnen). Je kunt dit vervolgens gebruiken om manden te vlechten, tassen te knopen of de takken van je hut vast te sjorren. Het is makkelijk, leuk en geeft je een goed gevoel (en waardering) voor het intensieve proces van kleding maken.

Wat heb je nodig?

Een paar lange brandnetelstengels
Mes of snoeischaar
Handschoenen

Zo maak je het

Verzamel lange brandnetelstengels. Deze vind je vooral vanaf de zomer, in het voorjaar zijn de planten nog klein (en kun je beter soep maken van de verse toppen). Snijd ze vlak boven de grond af en trek ze niet met wortel en al uit, zodat de brandnetels kunnen blijven groeien. Rits de bladeren er vanaf.

Breek de stengel open door hem een beetje te pletten. Dit kun je het beste doen op de hardere delen of ‘knopen’. De kern van de stengel is houtig, deze moet je verwijderen. Trek de zachte buitenkant voorzichtig van de harde kern los.

Je maakt een touw door de vezels te twijnen. Er zijn verschillende manieren, maar het komt er in essentie op neer dat je de strengen van vezels tegen elkaar in draait zodat een stevig touw ontstaat:

• Methode 1: Neem een vezel ongeveer in het midden tussen twee handen vast en draai tegen elkaar in tot de streng als vanzelf een lus wil vormen. Pak de lus vast en blijf de uiteinden om elkaar draaien. De vezels draaien dan in elkaar.
• Methode 2: Neem twee vezels en rol die over je been strak in elkaar. Als je strak draait, beginnen de strengen in het midden vanzelf een lust te maken. Van hieruit rol je verder tot de strengen helemaal in elkaar gedraaid zijn.

Deze filmpjes zijn erg illustratief:

Hidden Valley Bushcraft laat zowel Methode 1 als 2 zien
Het Hunebed Centrum laat Methode 1 op een net andere manier zien
Bushcraftinstructeur Siegurd laat Methode 2 zien

Als je vezel op is, kun je een nieuwe toevoegen. Dat wordt nooit helemaal netjes – er ontstaat een verdikking op de plekken waar je de vezels verbindt – maar het is wel stevig.

Next level: zijdezachte garens maken

Wil je toch proberen om een zacht garen te maken? Allan Brown legt in de video Nettles for Textiles! stap voor stap uit hoe dat moet. Je laat de brandnetels een paar weken rotten (het proces wordt ‘roten’ genoemd). Dit zorgt ervoor dat de pectine afbreekt die de houtige kern aan de zachte vezels bindt. Net als bij het touw maken, verwijder je de houtige kern. De zachte vezels ondergaan daarna nog een aantal extra bewerkingen. Je kaard ze tot het hele fijne draden worden en gebruikt een spintol of spinwiel om garen te spinnen.

Meer over brandnetel-garens

De familie Crébas verbouwde brandnetels voor textielproductie in de Noordoostpolder. Maar het project faalde jammerlijk. Waarom? De Correspondent schreef er in 2019 dit boeiende een artikel over: Deze multimiljonair wilde met brandnetels de wereld verbeteren (maar legde het af tegen katoen)

De kledingmarkt ontwikkelt zich en brandnetel lijkt een beter imago te krijgen. Toch wordt het niet op grote schaal in Europa geproduceerd. De belangrijkste reden zijn de hoge kosten (of de onnatuurlijk lage kosten van vaak vervuilende katoen). Waar komt deze brandnetel dan vandaan? De brandnetelfamilie telt meer dan 2600 soorten in ruim 50 geslachten. Veel ervan groeien in de tropen. De meeste brandnetelgarens, -stof en kleding die op dit moment verkocht worden, zijn van de Himalaya-brandnetel (Girardinia diversifolia) en Chinese ramie (Boehmeria nivea). De Chinese variant wordt ook wel Chinees linnen of graslinnen genoemd. Zo maakt bijvoorbeeld Erika Wild Wool garens met een mix van 85% wol uit Zuid-Chili en 25% Himalaya-brandnetel. En H&M verkoopt zo nu en dan iets met een mix van ramie en katoen; op het moment van schrijven een kussenhoes, broek, jurk en pet.

De Europese grote brandnetel (Urtica dioica) heeft inmiddels wel meer voet aan de grond gekregen in Duitsland. De Duitse NFC GmbH Nettle Fibre Company maakt hier zijn garens van. Omdat de vezels van de brandnetel zo fijn zijn, hebben de garens een ondersteunende vezel zoals katoen nodig. De Finse weverij Knokkon verkoopt bijvoorbeeld producten van Duitse garens die voor 30% uit brandnetel en 70% uit Turks biologisch katoen bestaan. Een sjaal of handdoek kosten al snel € 50 per stuk. Ook het Zwitserse Nettle Circle produceert brandnetelgarens, maar deze lijken nog in de ontwikkelfase te zijn. Verder vind ik op Etsy crafters die Europese brandnetelgarens lijken te gebruiken, zoals de 100% Italiaanse garens van VidaKnitworks en de vrij grove kleding van het Franse atelier Ligne Sauvage.